Liboy pala'y Alon; Atab ay Nipa

LIBOY PALA'Y ALON; ATAB AY NIPA
Munting sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Habang sumasagot ng palaisipan sa pahayagang Pang-Masa, isyu ng Enero 30, 2024, pahina 7, ay napatitig tayo sa dalawang katanungan, na kung hindi pa ako sasangguni sa aklat ng talasalitaan, ay hindi ko mababatid ang sagot. Mga luma, kundi man malalim o lalawiganin, ang mga salita.

Sa 15 Pahalang, ang tanong ay LIBOY, hindi libot. Apat na titik ang sagot. Upang malaman ang sagot ay sinagutan ko muna ang mga tanong na Pababa. At ang lumabas na sagot ay ALON. Ang LIBOY nga ba'y ALON? Ngayon ko lang iyon nabatid.

Sa 30 Pahalang naman, ang tanong ay NIPA. Apat na titik din ang sagot. Marahil ay SASA. Subalit titik A ang unang letrang sagot. Hindi S. Kaya sinagutan ko muna ang mga Pababa. Ang natira ay ATA_, at hindi ko batid ang tamang sagot. ATAW, ATAG, ATAS, ATAY, ano nga ba? Kaya kailangang sumangguni sa diksiyonaryo.

Tanging ATAS ang nasa Diksyunaryong Filipino-Filipino na inedit ni Ofelia E. Concepcion, pahina 19. Tiyak hindi ATAS. Gayon din ang entri sa Diksyunaryong Filipino: Tagalog-Tagalog na nilathala ng Tru-Copy Publishing House, pahina 16.
Subalit sa pahina 86 ng U.P. Diksiyonaryong Filipino (UPDF) ay may siyam na entri upang pagpiliian sa ATA_:
atab (Botany, Sinaunang Tagalog o ST): dahon ng palma na ginagamit na pantakip;
atag - 1. pagtibag at paghukay; 2, ST, gawain sa komunidad; (iba pang kahulugan: paulit-ulit);
atak - 1. ST, dapyo sa init ng araw; 2. ST, watak;
atal - Ilokano: gulong na karaniwang gawa sa kahoy; Tausug: lapis na pangkulay ng labi;
atan - Ivatan: bahagi ng dalampasigan na nasa ilalim ng tubig;
atas - utos o bilin;
atat - halatang gustong-gusto ang isang bagay;
ataw - ST, hindi gusto; ginagamit din upang ipahabol sa aso ang usa o baboy-damo;
atay - Biology - malaki at bilugang organismo sa tiyan ng vertebrate, at ginagamit sa iba't ibang prosesong metaboliko.

ATAB ang aking isinagot. Dahil ang NIPA, ayon sa UPDF, pahina 821, ay katutubong palma; at ang ATAB ay dahon ng palma.
Ang LIBOY naman, ayon sa UPDF, pahina 683, ay Sinaunang Tagalog, 1. paglawlaw dahil sa labis na katabaan; 2. kilapsaw. Ang kilapsaw naman, ayon sa UPDF, pahina 607, ay maliliit na along pabilog na likha ng isang bagay na bumagsak o lumitaw sa tubig.

Kaya wasto ang mga sagot sa palaisipan. Ang LIBOY ay ALON, at ang NIPA ay ATAB. Pawang mga dagdag sa ating bokabularyo. Dahil dito'y kumatha ako ng tula.

LIBOY AT ATAB

mga lumang tagalog o kaya'y lalawiganin
anang diksyunaryo'y Sinaunang Tagalog man din
kaya di mo rin masasabing salita'y malalim
kundi sa kasalukuyan ay di mga gamitin

ang LIBOY pala ay ALON, ATAB naman ang NIPA
salitang lalawiganin ma'y napakahalaga
may sariling Tagalog ang iba't ibang probinsya
iba sa Maynila, iba sa Batangas, Laguna

kaya sa ating pagsagot nitong palaisipan
halimbawang may salitang di nauunawaan
magandang sangguniin din ang talasalitaan
baka masagot ang nakaabang na katanungan

wala namang mawawala kung mabatid man ito
mahalaga'y napapagyaman ang bokabularyo
madalas sa palaisipan tayo'y natututo
may madaragdag pa sa pagsulat ng tula't kwento

01.30.2024

Mga Komento

Mag-post ng isang Komento

Mga sikat na post sa blog na ito

Ulat sa kolehiyalang ginahasa

Imahe
doon sa malayong lalawigan ng Iloilo labing-apat anyos na binatilyo'y arestado na ginahasa'y labingsiyam anyos na dalaga sinaksak daw ang kolehiyala't iginapos pa ang paalam sa ama'y bibili lang sa tindahan dalaga'y di umuwi ilang oras ang nagdaan hanggang makitang patay na't nakatali sa kahoy ang hikbi ng ama, "anak ko'y kanilang binaboy!" hustisya para kay 'Rona' ang sigaw ng kaanak ikulong yaong maysalang gumahasa't sumaksak pahayag nga ng ama, "grabe 'yung ginawa nila!" dugtong pa, " kung pwede lang sana, patayin din sila" mula sa pahayagang Bulgar ang nasabing ulat talagang nakagagalit yaong isiniwalat nawa hustisya'y makamtan ng dalagang pinaslang makulong ang salaring puri't buhay ang inutang - gregbituinjr. * ibinatay ang tula mula sa headline ng pahayagang Bulgar, Oktubre 28, 2019, na may pamagat na "Kolehiyala Ni-Rape, Pinatay; 14-anyos, arestado&q
Magbasa nang higit pa

Ang makatang walang tigil

Imahe
ANG MAKATANG WALANG TIGIL basta sulat na lamang ng sulat, katha ng katha walang tigil na sa papel laging nakatunganga animo'y kayraming paksang nakaimbak sa diwa lakad ng lakad, panhik manaog, gala ng gala at sa napiling tungkulin ay nanatiling tapat kahit tulog, naglalakbay pa rin ang diwang salat upang mahanap ang paksang di pa alam ng lahat wala pa ring pahinga, tila ba di mo maawat himbing na tinatahi-tahi ng diwang malaya ang samutsaring isyu't paksang pupukaw sa madla madaling araw pa lamang ay gising na ang diwa almusal na sa umaga ang pagkatha ng tula bili ng aklat, basa, aral, nilay, pagsusuri sa lipunan ng elitista't naghaharing uri ang pagsasamantala sa masa'y di na mawari kaya sa tula'y binibira ang makitang mali paumanhin kung nakilalang ganyan na sa buhay araw-gabi'y laksa ang mga paksang naninilay kayraming talakay ng dati'y makata ng lumbay na pangarap maitayo'y isang lipunang pantay ngayon, isang makatang sa pagkatha'y walang tigil n
Magbasa nang higit pa

Pulang itlog at kamatis

Imahe
PULANG ITLOG AT KAMATIS pulang itlog at kamatis, ulam sa tanghalian sinabay na ang almusal, ito rin ang hapunan di magarbo, sa tahanan lang, wala sa pistahan mahalaga'y di magutom, lamang tiyan din iyan tawag pa sa pulang itlog ay itlog na maalat binalatan ko ang itlog, kamatis ay ginayat tinamad kasing magluto ng ulam, napulikat dahil gutom na'y ito agad ang aking nasipat wala nang luto-luto, basta ito'y pinaghalo kaysa magutom, tugon na sa tiyang kumukulo maraming salamat at nawala ang pagkahapo nabusog din at binalita sa sinta't kasuyo kumain kung mayroon nang di tayo magkasakit maggatas din at katawan ay palakasing pilit pampalakas man ang pulang itlog, huwag malimit paminsan-minsan lang, baka maumay kung mapilit - gregoriovbituinjr.
Magbasa nang higit pa