Ka Apo Chua, Pambansang Alagad ni Balagtas 2024

KA APO CHUA, PAMBANSANG ALAGAD NI BALAGTAS 2024
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Siyam silang tumanggap ng Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas sa 50th Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas (UMPIL) National Writers Congress at Ika-37 Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas. Inilunsad ito sa Gimenez Gallery ng Unibersidad ng Pilipinas sa Diliman, Lungsod Quezon mula ikasiyam ng umaga hanggang ikalima ng hapon ng Abril 27, 2024, araw ng Sabado.

Kayganda ng tema ng nasabing Kongreso ng UMPIL: "Ang Manunulat Bilang Aktibista ng Kapayapaan". 

Isa sa mga nakatanggap dito ang matagal ko nang kakilalang si Ka Apo Chua, dahil siya ang mentor ng Teatro Pabrika, na kasapi ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP) na kinilakhan ko na bilang maglulupa at organisador. Ginawaran si Ka Apo ng nasabing parangal sa kategoryang "Critisism in Filipino". Isa pa sa kakilala kong kasama niyang nagawaran ng parangal ay si Dean Jimmwel C. Naval (Fiction in Filipino) na isa sa aking naging mentor sa Palihang Rogelio Sicat (PRS) Batch 15, taon 2022, na proyekto ng Kolehiyo ng Arte at Literatura (KAL) ng UP Diliman.

Ang pito pa sa kanilang nakasama sa Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas ay sina: Antonio A. Aguilar Jr. (Hiligaynon Poetry and Fiction), Generoso B. Alcantara (Essay and Translation), Maria Felisa H. Batacan (Fiction in English), Jim Chiu Hung (Chinese Poetry and Essay), Fatima Lim-Wilson (Poetry in English), Ma. Cecilia Locsin-Nava (Literary History and Translation), at Felice Prudente Sta. Maria (Essay in English). Nagawaran naman ng Gawad Paz Marquez Benitez si Prof. Jerry C. Respeto ng Ateneo, habang pinarangalan ng Gawad Pedro Bukaneg ang The Writer's Bloc, Inc.

Narito ang nakasulat sa libretong inilabas ng UMPIL at binasa ni Prof. Joey Baquiran hinggil kay Prof. Apolonio B. Chua:

"Sa kanyang mga sanaysay at lathalaing nagtatanghal ng malalim na pang-unawa sa kalagayan ng mga manggagawa at manlilikhang-bayan na nadukal sa taos-pusong pakikiisa at matagal na pakikipamuhay sa kanila, at mula sa nagawang malapitang pagsaksi ay nalikom niya ang mga danas at kislap-diwang isinaakda sa mga aklat at panunuring pang-akademya. Napagtagumpayan niyang maipagpatuloy at maisabuhay sa loob at labas ng mga institusyon ang kabang-yaman ng kaalaman sa pamamagitan ng mga publikasyong nagpapatunay ng pananaw-sa-daigdig na makabayan at makatao, nagsusulong ng abanteng pagbabagong taglay ng sektor na tunay na lakas ng lipunang Filipino: ang mga manggagawa at artistang bayan."

Nasaksihan ko rin ang paglulunsad ng UP Press noong 2009 ng labindalawang aklat sa UP Vargas Museum, at isa sa inilunsad doon ang kanyang aklat na "Simulain: Dulambayan ng Manggagawa sa Konteksto ng Militanteng Kilusang Unyonismo (1980-1994). At doon mismo'y binigyan niya ako ng kopya ng aklat, na hanggang ngayon ay aking iniingatan.

Kumatha ako ng tula para kay Ka Apo Chua:

KA APO CHUA, MAGITING NA GURO, MAPAGPALAYA

Ka Apo Chua, mentor ng grupong Teatro Pabrika
sa pagkilos ng obrero'y matagal nakasama
kaya sa pag-awit ng manggagawa sa kalsada
at mga pagtitipon ay hahanga kang talaga

Ka Apo Chua, matanda na subalit malakas
isang guro sa Unibersidad ng Pilipinas
sa kanyang pagsisikap tungo sa malayang bukas
ginawaran ng Pambansang Alagad ni Balagtas

isang parangal na sa UMPIL ay nasaksihan ko
nang inilunsad ang kanilang Pambansang Kongreso
siyam silang mahuhusay na ginawaran nito
pagpupugay sa kanilang siyam, kami'y saludo

kay Ka Apo Chua, taas-kamaong pagpupugay!
sa mga ambag mo sa obrero't bayan, mabuhay!

04.28.2024

* mga litratong kuha ng makatang gala sa ika-50 Kongreso ng UMPIL, Abril 27, 2024
* UMPIL - Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas

Mga Komento

Mag-post ng isang Komento

Mga sikat na post sa blog na ito

Ulat sa kolehiyalang ginahasa

Imahe
doon sa malayong lalawigan ng Iloilo labing-apat anyos na binatilyo'y arestado na ginahasa'y labingsiyam anyos na dalaga sinaksak daw ang kolehiyala't iginapos pa ang paalam sa ama'y bibili lang sa tindahan dalaga'y di umuwi ilang oras ang nagdaan hanggang makitang patay na't nakatali sa kahoy ang hikbi ng ama, "anak ko'y kanilang binaboy!" hustisya para kay 'Rona' ang sigaw ng kaanak ikulong yaong maysalang gumahasa't sumaksak pahayag nga ng ama, "grabe 'yung ginawa nila!" dugtong pa, " kung pwede lang sana, patayin din sila" mula sa pahayagang Bulgar ang nasabing ulat talagang nakagagalit yaong isiniwalat nawa hustisya'y makamtan ng dalagang pinaslang makulong ang salaring puri't buhay ang inutang - gregbituinjr. * ibinatay ang tula mula sa headline ng pahayagang Bulgar, Oktubre 28, 2019, na may pamagat na "Kolehiyala Ni-Rape, Pinatay; 14-anyos, arestado&q
Magbasa nang higit pa

Ang makatang walang tigil

Imahe
ANG MAKATANG WALANG TIGIL basta sulat na lamang ng sulat, katha ng katha walang tigil na sa papel laging nakatunganga animo'y kayraming paksang nakaimbak sa diwa lakad ng lakad, panhik manaog, gala ng gala at sa napiling tungkulin ay nanatiling tapat kahit tulog, naglalakbay pa rin ang diwang salat upang mahanap ang paksang di pa alam ng lahat wala pa ring pahinga, tila ba di mo maawat himbing na tinatahi-tahi ng diwang malaya ang samutsaring isyu't paksang pupukaw sa madla madaling araw pa lamang ay gising na ang diwa almusal na sa umaga ang pagkatha ng tula bili ng aklat, basa, aral, nilay, pagsusuri sa lipunan ng elitista't naghaharing uri ang pagsasamantala sa masa'y di na mawari kaya sa tula'y binibira ang makitang mali paumanhin kung nakilalang ganyan na sa buhay araw-gabi'y laksa ang mga paksang naninilay kayraming talakay ng dati'y makata ng lumbay na pangarap maitayo'y isang lipunang pantay ngayon, isang makatang sa pagkatha'y walang tigil n
Magbasa nang higit pa

Pulang itlog at kamatis

Imahe
PULANG ITLOG AT KAMATIS pulang itlog at kamatis, ulam sa tanghalian sinabay na ang almusal, ito rin ang hapunan di magarbo, sa tahanan lang, wala sa pistahan mahalaga'y di magutom, lamang tiyan din iyan tawag pa sa pulang itlog ay itlog na maalat binalatan ko ang itlog, kamatis ay ginayat tinamad kasing magluto ng ulam, napulikat dahil gutom na'y ito agad ang aking nasipat wala nang luto-luto, basta ito'y pinaghalo kaysa magutom, tugon na sa tiyang kumukulo maraming salamat at nawala ang pagkahapo nabusog din at binalita sa sinta't kasuyo kumain kung mayroon nang di tayo magkasakit maggatas din at katawan ay palakasing pilit pampalakas man ang pulang itlog, huwag malimit paminsan-minsan lang, baka maumay kung mapilit - gregoriovbituinjr.
Magbasa nang higit pa